Сулейман-Стальский район
Версия для слабовидящих

СЕЙФУДИН ШАХПАЗОВ О ШАРВИЛИ

Малум тирвал, 29-июлдиз къадим Ахцегьа 18-сеферда лезгийрин къагьриманвилин “Шарвили” эпосдин сувар кьиле тухуда. Заз сифте нубатда чи халкьдиз а сувар багъишай баркаллу хва Имам Яралиеваз ва амай къуьн кутурбурузни баркалла, аферин лугьуз кIанзава. Вучиз лагьайтIа суварин дережа зурбади я. Ам Шарвилидин руьгь чахъ галаз гьамишанда авайди къалурзавай ва адан камаллу весияр рикIел хкизвай, хайи ватан хуьниз, пайи-паяр тахьуниз эверзавай, халкьдин садвал, хайи чилин битаввал хвейила чал са карни текъве-
дайдахъ инанмишарзавай мярекат я. Генани ам чаз абадвилихъ, экуьвилихъ, сагьламвилихъ тухузвай, баркаллу крарин сагьибар хьунин мураддалди анжах виликди фин истемишзавай сувариз элкъвенва. Чун са чIавузни ажуз тахьуниз эмирзава, магьлуб тежедайдахъ чIалахъарзава, кIеве гьатайтIа,чун куьмек авачиз амукь тийидайди, пуд сефер эверунни вич къведайди ва душмандин
рух югьурдайди лугьузва.
Чал халкьдин сиверай кIватI хъувуна и имарат агакьарай Забит Ризвановаз ва Байрам Салимоваз женнетдин къапуяр ахъа хьурай лагьана дуьа ийзва за. Гзаф сеферра и мярекатдин тамашачи хьайи зазни лугьудай гафар авачиз туш.
1. Халкьдин жуьреба-жуьре къатари иштирак авун латал и сувар Къадим Грецияда арадал атана, нубатдалди маса гьукуматра кьиле тухузвай Олимпийский къугьунар хьиз, Дербентдин къеледилай гатIунна йиса са районда ва я хуьре тухун.Шарвили¬дин ватан Пури (Ахцегь) ятIани, адаз Гияр (Кьурагь) шегьерни кIандай, гиярви аскерар вик1егьбур яз чидай. Са шакни алач, Ахцегьа хъсан музеяр ва маса фикир желбдай чкаяр ава. Авайвал лагьана кIанда,аниз гьар йисуз муькуь районрай са ксар - администрацийрин къуллугъчияр къвезва. Эгер чка¬яр дегишайтIа гьа чкайрин агьалийривайни суварик къвез жеда.
2. Амай районрини сувариз гьазур хьунин барадай СтIал Сулейманан райондин тежрибадикай менфят къачун. Гьа райондин школайра хьиз, Шарвилидиз талукь тарсар тухун, сегьнеяр эцигин.
3. Гьар йисуз гузвай Шарвилидин дипломар,премияр гузвайбурукалимрихъ, спортсменрихъ, культурадин, искусстводин сагьибрихъ галаз санал гзаф аялар хана тербияламишзавай хизанни жен, хуьрера зегьмет чIугвазвайбур (малдар, хипехъан, чIижербан, багъманчи) къейд ийин. Чи халкьдихъ гьар девирра зегьметдани чпин бажарагъ ва алакьунар къалурзавай рухваяр ва рушар хьайиди я.
4. Шарвилидиз талукьарнавай шииррин конкурс малумарин. Конкурсдин гъалибчиди вичин шиир суварин сегьнедилай кIелин.
Гьуьруетлу Шарвилидин невеяр, за куь фикирдиз са шиирни гьизва:

Хкведа зун!
“Ахвар такуна квар хадач" -
лезги халкьдин мисал.
I
Гьакъикъат туш, ахварай
Атанвалда Шарвили.
Суван хуьруьн кьуьзекдив
Раханвалда Шарвили:
- Зурзадайвал кIвачик чил,
Садвилелди кьуна зил.
Эвера гьа жуьреда,
Хкведа зун, хкведа!
Хкведа зун, хкведа!
Лезги чилел элкъведа.
Фида Куьре-Къубадиз,
Гьар са хуьруьз, убадиз,
Самурдизни Кьвевардиз,
Кьвепеледиз, КцIардиз…
Гь ар жуьредин хкетар,
Ихтилатар-суьгьбетар
Ван къвезва зи япариз,
Гьикьван яб гун гафариз?
Зи кьве вилиз акурай,
Зун жув-жувахъ агъурай.
Дере-тепе кIвачикда
АматIа зун килигда:
Уьтквемвал чи ксарин,
Вафалувал сусарин,
Ягьни намус куматIа,
ЧIехи-гъвечIи чизматIа.
Хатур-гьуьрмет араба
Килигда зун аматIа.
Пагьливанар, алимар,
Итимвал квай гьакимар.
Зуьрнедин ван мелерал,
Ашукь алай мехъерар.
Ахъайна кьве лув-кьве гъил,
ХъийизматIа лезги кьуьл.
Чи рушари, вахари,
Тешпигь авай махариз,
Яргундални Миграгъа
ХразматIа сумахар.
Испиквидин къапарин,
Кар аматIа тупIарин,
К1иривиди гьазурай
АхквадатIа гапурар.
Лезги халкьдин гьерекат,
Хайи чилин берекат:
Ичин багълар, бахчаяр,
Къуьлуьв ацIай талаяр,
Къурушарин суьруьяр
ТакунайтIа кьери яэ.
Гьар са нямет булдаказ
АквадатIа яраб заз?
ХъийизматIа гузанар
Тух жедайвал хизанар,
Чул чизматIа Хъукьвариз,
Рутулвийриз – къахариз
Цк1ен, гумба, афарни
Гелхенвийриз камбарни,
Манкъулида, ХъуьлуьтIа
ХъийизматIа иситla?...

Ажугъ гьатда зи чанда
Такурай за з Ватандай
Халкьдин иви хъвайибур,
Чиркедин тум цайибур,
Чал-кечирар-барчияр,
Хаинарни къучияр,
Садвал квадрай небгетар –
ЧIурайбур чи адетар.
Чуьруькдик кьил квайбур,
Гь арамда вил авайбур,
Баж тагайбур сувариз,
Далу гайбур гъуцариз,
Мердвал, лезги намусни
Кумачирбур са кIусни,
Чеб чан алай мейитар,
Руьгь мурсу кьур баятар,
Тум къекъуьрдай тартаяр,
Яд кужумдай шалтаяр.
Зун хквелди чилиз фий,
К1ан квачир гьуьлуьз фий.
Эгена геж aвуpтla,
За лагьайвал тaвypтla,
Гьар са хуьре кьве гьамбал
Къекъуьрда за кIвалба-кIвал.
Кьаз кьамалай акъудда,
Зинданра чанхкудда.
Хкатайбур элдикай,
Къутар жедач селдикай.
Тахьана хьуй чахъ садвал,
Ахквадач чаз азадвал.
ИкI амукьич зи Ватан
Жеда да им са патан...
Гь ахъвал авай бинеда
Пачагьлугъдиз элкъведа.
Куьн уях хьай береда
Хкведа зун, хкведаI
Акъуднава за къарар:
Вахтуналди зи крар
Авун патал тамамар
Ихтибарда Имамал*!!!
* ИмамЯралиев

"Лезги газет"

03.08.2017

Возврат к списку