Новости

"Когда сосед добрый". Поэт, публицист из Курахского района Сейфудин Шахпазов о Сулейман-Стальском районе

                         003331572.jpg

Къунши къени хьайила...
Лезги камалдин хазинада къуншидин дережадикай лагьанвай гзаф кьисаяр, мисалар ава.»Яргъа авай стхадилай мукьув гвай къунши хъсан я», «къунши къени хьайила кьецIи рушни гъуьлуьз фида» ва икI мад…
Ислам диндини къуншийри арада авай алакъаяр къенибур хьуниз эвер гузва. "Виридлайни къени къунши,къуншидиз хъсанвал, хийир хкатзавайди я",-лагьанай чи пайгъамбарди(с.а.с.). Дугъриданни гьихьтин кар-кIвалах хьайитIани гьалтзавайди къуншидал я.Къунши мус хьайитIани эверай "гьай" я. Гьавиляй къуншияр са стхаяр хьиз хьун герек я.
ммм.PNGЗи ихтилат са кьве касдикай, къуншийрикай туш, вичин яшар 90 йис жезвай чи райондин цал-цлавай, къуьн-къуьневай СтIал Сулейманан тIварунихъ галай райондикай я.
Тарихдиз вил вегьейтIа и районди чи дагълух Кьурагь райондин агьалийрин уьмуьрда, яшайишда кьетIен чка кьуна ва алай вахтундани гьакI я. Дагъдин хуьрерин агьалияр лап фад вахтарилай Кьасумхуьруьн базардихъ галаз алакъада хьана.Абуру чпи гьасилай хуьруьн майишатдин суьрсет, як, ниси, шур ва мсб базарда маса гуз ва я техилдихъ дегишариз хьана.Вилик вахтара дагъдин хуьрера авайбуруз и райондин хуьрера хванахваяр авай. Абурун арада чIехи гьурмет-хатур къалин тир. Хванахвайри чи хуьрерин агьалияр яр-емишдалди таъминарзавай.
Гила заз са кьве гаф яшар артух жердавай вич жегьил хъжезвай къенин йикъан Сулейман Стальский райондикай, адан къенепатан ва къецел патан акунрикай ,жуван вилералди, кьатIунралди гьикI аквазватIа гьадакай лугьуз кIанзава.
Зун жуван Ватанда, иллаки Кьибле патан Дагъустанда жезвай крариз, вакъиайриз дикъет гузвай кас я. Гьелбетда,гьар са ватанперес хьиз зунни хъсан крари шадарзава, татугайвилери пашманарзава, рикIик гъалаба кутазва. Сулейман Стальский районда физвай гьерекатри са шакни алачиз руьгь хкажзава.Мумкин я гьар йикъа аквазвай, ина яшамиш жезвай агьалийри вердиш хьуникди вирида жезвай дегишвилериз са акьван фикир дагун. Амма патан касдиз таъсир тавуна тазвач. Чун дербентдиз и райондин юкьвай тIуз физва.Жувакай лагьайтIа, за и районда жезвай лезги чIалаз талукь конференцийра,"Куьредин ярар" центради тухузвай мярекатра жуван хушуналди иштиракзава, интернетдай КТВ-дин(кьасумхуьруьн телевидение) гьар са гунугдиз килигзава.
Чкадин телевиденидин журналистрин кIвалахни тариф авуниз лайихлу я.Абуру ери авай гунугар тешкил авуналди район вилик финин, агалкьунар хьунин рекье намуслувилелди чпин буржияр тамамарзава, тамашачийриз къуллугъзава.Патан тамашачийрин фикирни желб ийизва, абуруни а гунугриз итиж ийизва. Зазни и райондин пис-хъсан чир хьуник КТВ-дин чIехи пай ква.
Сулейман Стальский район хуьруьн майишатдин район я. И хилени къуншийрихъ виле акьадай, тарифдин нетижаяр ава. Зегьметдал рикI алай инсанри чилел кьве гъилни къакъажна кIвалахзава, фермервилин майишатарни тешкилнава. Техил, емишар, салан майваяр, къарпуз-хали битмишарзава. Инвесторрин куьмекдалди супер интенсивный багълар, уьзуьмлухар кутазва.КIвалахдай чкаяр арадал гъизва. Дигидай цин меселаяр гьялзава, цIийи къанал кардик кутунва. Райондин экономика къведайдавай мягькем, халкьдин дуланажагъдин шартIарни хъсан жезвайди аквазва.
Гьукуматди ахъайзавай пуларни бине авай, хийир авай проектриз ахъайзавайди я. Инвесторрини чпин кепекар гарал вегьезвайди туш. Гьабурни пакадин йикъахъ, хийир жедайдахъ чIалахъарун, миллионар желб авунал чIалал гъун, абуруз чилер чара авун, гьелбетда, са шакни алачиз райондин руководстводин алакьунар я.
Чеб яргъара аватIани и райондай акъатнавай агьваллу рухвайри хайи райондиз куьмекар гузва. Аялрин бахчаяр,спортдин дараматар эцигзава, майданар тукIуьрзава, школаяр ремонт ийидай пулар гузва, багълар кутазва.
Общественный ва политический деятель, лезги халкьдин баркаллу хва Имам Яралиеван "Умуд" фондунин кIвалахни къейд авуниз лайих ава. И фондуни эдебиятдин, медениятдин, оброзованиедин мярекатрик къуьн кутазва,тафаватлу жезвай аялар,муалимар,яратмишзавай интелегенциядин векилар пулдин такьатралди руьгь кутунин кIвалах тухузва.
Жегьил несилдин патахъай къайгъударвал ва абуруз еридин оброзование гун и районда сад лагьай чкадал ала лагьайтIа зун гъалатI тахьун мумкин я.Райондин руководстводи школаяр куьтягьна ВУЗ ра кIелзвай студентрихъ галазни алакъаяр хуьзва, гуьруьшар тешкилзава.
Райондин дзюдодинни самбодин школа вири республикада машгьур я.
Райондин бязи школайрин кьуьлердайбурун колективри, райондин аялрин ярамишунрин КIвалин манияр лугьузвайбурун ва халкьдин инструментрал къугъвазвайбурун дестейри тамашачияр гьейранарзава.
Ина несилрилай несилрал атанвай, чеб квахьунин къурхулувилик квай, халкьдин сеняткарвилин кIвалахар- испикрин хъенчIин къапар гьазурунин сеняткарвал, гамар, табракар хурун, чуьнгуьрар туькIуьрун, хуьнин ва кIвачел ахкьалдарунин къайгъударвални чIугвазва.
Культурадин хилен кIвалахни вичиз тешпигь авачирди, лап вини дережадинди я. Суваррин мярекатар, фестивалар,выставкаяр, гьа жигьетдай яз эхиримжи йисара тухузвай лезги гамарин выставка, хуьрерин библиотекайра, культурадин маканра тухузвай гуьруьшар, "Халкьдин"(народный) тIвар къачунвай далдамчийрин коллектив, тешкилнавай "Куьредин ярар" центр. Бес ибур культурадин хилен бегьерлу кIвалахдин нетижаяр тушни !
"Шарвили" эпосдин сувариз талукь мярекатда и райондин майдандин гурлувилин, цицIивилин,экспонатралди девлетлувилин шагьидвални ийиз кIанзава заз.
Хуьрер аваданламишунин кIвалахни йигин камаралди вилик физвайди малум жезва. Куьчейра къир цазва, ял ядай чкаяр, паркар туькIуьрзава.
И райондин агалкьунрин замин вуч я ? Заз и суалдиз жуван кьатIунралди жавабни гуз кIанзава.Ина гьар са къуллугъчи-пешекар вичин чирвилериз, алакьунриз килигна вичиз талукь, кутугай чкадал ала. КIвалахдин чкаяр арадал гъуниз фикир гузва. Райондин кьилин девлет тир инсанрихъ ина физвай гьерекатриз, райондин руководстводин къайгъударвилиз килигна пакадин йикъахъ инанмишвал ава.
Чи къунши райондихъ баркаллу тарихни ава,тартибдик квай къенин югъни, экуь гележегни. Чун а кардал кьадар авачир кьван шад я !
Заз къуншийриз тамам жезвай райондин 90 йис мубарак авуналди лугьуз кIанзава, къуй куь гьар садан кIвале, хзанда,санлай вири районда садвал, ислягьвал,берекат, мублагьвал, инлай кьулухъни агалкьунар хьурай.
Жемятдин къайгъударвал чIугвазвай рагьберризни Сад Аллагьди сагъвал ва яргъи уьмуьрар гурай !

Сейфудин Шагьпазов,
Кьурагь район, Гелхенрин хуьр.


Количество показов: 986
11.09.2019

Возврат к списку


Cannot find 'template_yashare' template with page ''