Кюринский волшебник ( Нажмудину Шихнабиеву – 70 лет) «Лезги газет» № 22 от 1 июня 2017 года
Версия для слабовидящих

Новости

Кюринский волшебник ( Нажмудину Шихнабиеву – 70 лет) «Лезги газет» № 22 от 1 июня 2017 года

И йикъара чи дуст, санал са йисара ДГУ-дин филологиядин факультетда кIе­лай, адалай кьулухъни сих алакъаяр хуьзвай, чи газетдин амадагрикайни сад тир Нажмудин Кьадиевич Шихнабиеван 70 йис тамам жезва. Яратмишзавай кас патал им лап чрай эсерар кIелзавайбурун суфрадал гъидай, кутугай вахт я.
Нажмудин Шихнабиевни гьакI я. Ада уьмуьрдин гьар са уламдин писни хъсан, эниш-хуш вичин рикIелди гьисснава. Лап аял яз кьилелай буба алатай хци гегьенш, адлу, экуь уьмуьрдихъди, датIана умудрин эрк кваз, еримишиз хьана.
Хайиди тир Шихидхуьре (Сулейман-Стальский район) юкьван школа, Махачкъалада вуз акьал­тIар­на, ада вичин вири уьмуьр ва алакьунарни акьалтзавай несилриз дидед чIалай ва литерату­радай дерин чирвилер гуниз ва абурук ах­лакьдин виниз тир ерияр кутуниз бахш­на.
Ам гилани школадин ва хайи райондин кар алай муаллимрикай сад я.
shihnabiev.jpg
Амма писатель-гьикаятчи яз, ада республикадин дережада вичин тIвар сейли авунвайдал шак алач. Лезги кIелзавай­бу­рув адан “Куьредин билбил”, “Мехъер”­, “Уьмуьрдин декьикьаяр”, “Куьредин ала­ма­тар” ктабар, цIудралди хъсан очеркар, къаравилияр, шиирар, басняяр, маса эсерар агакьнава.
Зи фикир я, Шихнабиеван яратмишунрин алем гьелелиг ахъай тавунвай сандух хьиз я. ГьикI хьи, ада гьеле мектебда амаз кхьизвай.
Даггосуниверситетда кIелайд­а­лай кьулухъ ада урус ва лезги чIа­ла­рал вичин­ къелем ахтармишзава. Гьам гьикаятда, гьам шииратда, гьам критикада, публи­цис­тикада ада вичин мумкинвилер раижзава. Амма а затIар майдандиз акъудиз садрани тади къачур кас туш. Им хъсанвал яни, писвал яни, завай лугьуз жезвач. Амма са кар чида: Нажмудин Шихнабиеван яратмишунрал, бажарагъдал чи гьикаятдин лап нуфузлу векилри кьарувалзавай. Абурун жергеда “Дуствал” альманахдин редакторар хьайи Межид Гьажиев, Буба Гьажикъулиев, Даггиздин редактор Мурадхан Шихвердиев, писатель Абдулбари Магьмудов, маса ксар авай. Межид Гьажиев иллаки жегьил бажарагърин — гьикаятчийрин амадаг тир. Адаз М.Шихнабиева гьикаядин сюжет туькIуьрунин, ам ачухарунин кьетIен­вилер, чIалан михьивал ва девлетлувал (рангаралди, ибарайралди) хуш тир. Жегьил писателрин гзаф совещанийрал чи секциядин руководитель хьайи чIехи устадди жегьил авторрин­ тереф хуьдайвал, абур руьгьламишдайвал зи ри­кIе­­лай садрани алатдач.
Н.Шихнабиеван саки вири ктабриз за рецензияр гана, хейлин новеллаяр зи гъилелай газетдин чинрал атана. Абурукай гьар сада кIел­дайбурун патай еке итиж (ин­терес) арадал гъайидини зи рикIел ала­ма. А эсеррин арада “Бубадин дур­кIун”, “Дидедин гьарай”, “КIва­лин референдум”, “Кьилерикай баллада” ва масабур ава. Абур уьмуьрдин лап важиблу месэлайриз талукьбур я. Кьилин месэла — инсан ва инсанвал хуьн…
egil-pisatelrin-sa-deste.jpg
Гьикаядин эсер кIелдайдаз мукь­ва ва хуш ийизвайди, сифте нубатда, адан ху­до­­жественный чIалан парча я. А затI “ху­ру­нин”­ жигьетдай Н.Шихнабиев устад тирди адан гьар гьи шей кIелайтIани успат жеда.
“Я кIвал къени хьайи Рамалдан, чи кьведан дердерни сад хьайила, дарман жагъи­да. КIанзавайди садра кардик кьил кутун я…”
(“Виш манатдин савда” гьикаядай).
“Захъ кьве дуст ава: Успат ва Къуд­­рат.­ Зи тIварни за квез лугьун — Пудрат­. Дус­тар тушир гьа, лап къене­вай рикIер хьтинбур!..”
(“Пудни пудкъанни кьвед…” гьикаядай).
“Цава цIун ялав къекъвезвай гатун са юкъуз зи патав са мус ятIа­ни, са гьи­на ятIани, са гьикI ятIани цен галу­кьай хьтин мукьва-кьили, мадни ачухдиз­ лагьайтIа, вичиз хийир авайла, зи кIе­­ви яр-дуст жедай са хванахва ата­на…”­
(“Импортдин туфлияр” гьикаядай).
Заз чиз, и гъанвай куьруь кIусарини чаз Н.Шихнабиеван чIалан кьетIенви­ле­рикай хабар гузва.
Гьикаятчидин устадвал ада вичин эсеррин сюжет (агьвалатар кьиле фин) ачухунихъ галазни алакъалу я.
shihnabiev-1.jpg
Н.Шихнабиеваз алазни-алачизни агьвалатар яргъи авун, лугьудайвал, рахунрик “артухан яд ктун” хас туш. Гаф вичин чкадал лагьайла, адахъ къуват ва метлеб жезвайди я. Чун адан вири эсеррикай рахазвач. Чи вилик “Угърийрикай угъри” тIвар алай гьикая ква.

Месэла акI кьиле физва хьи, кьилин игит вичин къаршида авай угърийрал гьикI ха­барсуз йифен тама гьалтнатIа, гьакI абурун тахсиркарвални дуьздал акьалтзава. Итимар кIвализ тахтайла, абурун факъир па­пар, къекъвез, тамуз акъатна. Ина, тIуь­на-хъвана, кефиник квай уюнбазар гьакъи­къи кьегьалди желеда тунваз хьана. Гьа чпи тIуьр жунгавдин чкадал тевледа еперив кутIуннаваз.
Ингье гьикаядин эхир: “Са ара фейила­ куьчедай винелди ажайиб са десте атана. Вилик Къурбанан паб квай. Ада, гъи­ле крчара тунвай еб аваз, зи жунгав, гуьгъуьна — Мегьтеран паб, Сеферан кIел хкизвай, эхирдайни — кьве хъуьчIуьк Мегьамедаз хкизвай кьве къаз кваз, Мацадин паб.
Са арадилай абур куьчедай агъуз, кьилер куьрснавай гъуьлерни галаз, халкьдин тфу гуьгъуьна аваз, хъфена…”
Ингье, месэла — угъривал негь авун — пи­сателди вичин эсерда гьикI гьялзава­тIа. Гуя акI я, садални са гужни акьалтзавач. Вучиз лагьайтIа, кхьенвай тегьер кIел­дай­дал залан пар эциг тийирди я. Са касни герек авачир хъутIалра твазвач, гьарма сад вичин чкадал ала ва герек вахтунда макьсаддивни агакьзава…
nazhm.jpg
Вичин вири уьмуьрда хайи хуьре кIва­лахиз ада лап хъсан аялар тербияла­мишна.­
Идалайни башкъа, ам районда ва республикада кьиле физвай важиблу вири ва­къиайрин шерикчи ва иштиракчини я. Месела, Кьасумхуьрел “Куьредин ярар” культурадин центр тешкилунин кьиле хьайи ксарикайни сад гьам я. Гилани анин активный иштиракчи хьунал ада дамахзава.
Лезги чIалан ва литературадин гзаф мярекатрал ам вичин фикир-акьалтIай дуьз къиметар гваз экъечIда. Хейлин учеб­никрикни методикадин пособийрик адан пай ква.
Чна чи дустуниз ва амадагдиз агакьнавай дережаяр рикIин сидкьидай мубаракзава:
Гьам Къубада, гьам Куьреда
Ви тIвар я сейли.
Кьиле твах рехъ гьа жуьреда

Крарив ферли.
Икрамзава ваз рикIивай
КIелчийри, устад.
Зайиф тахьуй са чIавузни
Ви теснифрин дад…

Мердали Жалилов, литературадин отделдин редактор


Количество показов: 1500
05.06.2017

Возврат к списку


Поделиться в: