Сулейман-Стальский район
Версия для слабовидящих

ЦIийи кIелунин йисан вилик

Школаяр гьазур хьанвай гьал ахтармишна

IMG_5899 [800x600].jpg016-2017-кIелунин йис башламиш жедалди амайди а тIимил йикъар я. И йикъара Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидин депутат Гьамидулагь Мегьамедов, «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Нариман Абдулмуталибов райондин са шумуд школадиз фена, анагар кIелунин йисаз гьазур хьанвай гьалдихъ галаз таниш хьана. Абурухъ райондин администрациядин Кьилин 1-заместитель Лацис Оруджев, образованидин управленидин начальник Индира Османова, администрациядин капитальный эцигунрин управленидин начальникдин заместитель Герман Гьуьсейнов, информационный агентстводин руководитель Жабраил Асланов галай.

Кьилди къачуртIа, Гь. Мегьамедов, Н. Абдулмуталибов ва абурухъ галай жавабдар работникар Кьасумхуьруьн 1 ва 2-нумрайрин, АгъастIалрин къазмайрин, М. Дибирован тIварунихъ галай    Герейханован 2-нумрадин, Р. Османован тIварунихъ галай Герейханован 1-нумрадин юкьван школайра хьана. Абур инанмиш хьайивал, школайра кIелунин йисаз гьазурвал акунин рекьерай кIвалахар акьалтIарзава.

Къейд авун лазим я хьи, виликдай райондин руководстводи типовой школайрин дараматар капитальнидаказ ремонт авунин ва амай школайра косметический ремонтар тухунин къарар кьабулнай. Пулунин такьатар бес кьадар тахьун себеб яз райондин администрация школайра ремонтрин кIвалахар са-са пай (поэтапно) тухуниз мажбур жезва. ИкI, Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школада гьа и къайдада ремонтрин кIвалахар тухуз са шумуд йис я. Эхиримжи йисара ана къав дегишарна, сад лагьай мертеба, спортдин зал, пищеблок, актовый зал, са шумуд кабинет ремонт хъувуна. Муниципальный райондин депутатрин Собранидин председателдин заместитель Азиз Яралиева школадин гьаятда авай шадвилин мярекатар тухузвай майданда асфальт цана, анаг безетмишна, хъсан къайдадиз гъана.

Чи гьуьрметлу районэгьли Маил Нефтялиева школадин гьаятда мини-футболдин майдан эцигун давамзава.

Алай йисуз школадиз физвай рекье асфальт цана. Алай вахтунда райондин администрациядин пулунин такьатралди школадин кьвед лагьай мертеба ремонтзава, ракIарар дегишарзава.

Ахтармишзавайбуру кьатIайвал, школада хъувуна кIанзавай кIвалахарни тIимил амач. ИкI, алатай йисуз школадин гьаятда ДР-дин образованидин ва илимдин министерстводи эцигай спортдин майданди СНиП-дин истемишунриз жаваб гузвач, анал хъувуна кIанзавай кIвалахарни ама.

Н. Абдулмуталибова спортдин майдан тамамвилелди эцигна акьалтIардалди школадин руководстводиз анаг кьабул тавун меслят къалурна.

Школадин директор З. Устаева ахтармишзавайбур инанмишарна хьи, цIийи кIелунин йис башламишдалди школада ремонтрин вири кIвалахар тухвана акьалтIарда.

Кьасумхуьруьн 2-нумрадин юкьван школа (директор Мамед Велиев) вилик девирра эцигнавай са мертебадин куьгьне дараматда ава. Амма райондин администрациядин куьмекни галаз муаллимрини аялрин диде-бубайри анаг гьар йисуз «жегьил» хъийизва. ЦIинин йисузни школада ремонтрин хейлин кIвалахар кьиле тухванва: са шумуд классдик ва кабинетрик цIийи ракIарар кутуна, полдиз, потолокдиз ширер яна, аквадай агитациядин такьатар, эменни къайдадиз хкана, дараматдин къецел патай цлариз шкатурка яна, школадин гьаят элкъуьрна ракьун жугъундалди кIевирна....

Сифтегьан классрин муаллимар тир Гаяна Аллагькъулиевади, Саида Мирзоевади, Мальвина Мурадхановади, тарихдин тарсар гузвай муаллим Валида Якьубовади, диде-бубаяр тир Башир Мурадханова, Ямудин Исмаилова, Сару Эскендарова ва масабуру ремонтрин кIвалахра активвилелди иштиракна.

Ремонтрин рекьяй хейлин кIвалахар винидихъ тIварар кьунвай амай школайрани тухванва. Гьа са вахтунда, малум хьайивал, дараматра къенепатан кIвалахар тухунин, территорияр михьунин, аваданламишунин рекьерай кимивилер гзаф ама. Н. Абдулмуталибова ва Гь. Мегьамедова и рекьерай, гьакIни школайрихъ галай участокар менфятлудаказ ишлемишунин, тепличный майишатар тешкилунин ва маса рекьерай школайрин директорриз тапшуругъар гана.

Малум хьайивал, школаяр цIийи кIелунин йисаз гьазурунин карда диде-бубайри, муал-лимри ва школайрин бригадайрини актив-вилелди иштиракзава.

               ****

Гьелбетда, школаяр, ДЮСШ-яр, аялрин бахчаяр цIийи кIелунин йисаз вахтунда ва хъсандиз гьазур хьун пулунин такьатрилай гзаф аслу я. Гьа и месэладай гьакъикъат чирун патал чун райондин образова-нидин управленидин кьилин пешекар А. Аседулаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Ада чаз гайи делилралди, алай йисуз 1-нумрадин ДЮСШ-диз ГТО-дин нормаяр вахкудай майдан тадаракламишна акьалтIарун патал 265 450 манат, Вини СтIалрин юкьван школадиз кьуьлердайбурун форма маса къачуниз 330 000 манат, территория кIевируниз 267 000 манат, Кьулан СтIалрин юкьван школадиз кьуьлердайбурун форма къачуниз 330 000 манат, дакIарар дегишаруниз 400 000 манат, трансформатор ремонт авуниз 33 400 манат, дакIарар дегишаруниз АгъастIалрин школадиз 349500 манат, Герейханован 1-нумрадин юкьван школадиз 350 000 манат, ЦIийи Макьарин юкьван школадиз 300 000 манат, Испикрин ООШ-да капремонтар тухуниз 400 000 манат, Зизикрин СОШ-да пищеблок ремонт авуниз 533 190 манат, АгъастIалрин къазмайрин ва Чуьхверхуьруьн СОШ-рин территорияр кIевирун патал, талукь тирвал, 399 000 ва 262 000 манат пул ахъаюн къалурнава. Пул ахъайнавайбурукай яз АгъастIалрин къазмайрин «Чубарук», Кьасумхуьруьн 1 ва 2-нумрайрин аялрин бахчаярни къалурнава.

Аквазвайвал, пулунин такьатрин патахъай четинвилер аватIани, авай мумкинвилериз килигна, райондин администрацияди школайриз, аялрин бахчайриз, ДЮСШ-риз куьмекар гузва. Гьавиляй цIийи кIелунин йис башламишдалди образованидин идарайра ремонтрин кIвалахар тухвана акьалтIарун лазим я.

 

Хазран Кьасумов.

Шикилра: Гь. Мегьамедов, Н. Абдулмуталибов Кьасумхуьруьн 2-нумрадин СОШ-да.

 

«Сечкияр - 2016»

Партийри бягьс чIугвада

Чаз малум тирвал, алай йисан 18-сентябрдиз Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидиз депутатар хкяда. Чебни политический партийрин сиягьрин бинедаллаз.

РД-дин сечкийрин центральный комиссиядай хабар гайивал, Россиядин политический партийрин Дагъустандин региональный 16 отделениди РД-дин Халкьдин Собранидин депутатвиле кандидатар яз чпин векилар къалурнава. Имни акI лагьай чIал я хьи, гьи партияди сечкийра гзаф сесер къазанмишда, гьа партиядин векилрикай гзаф депутатарни жеда. Гьавиляй депутатвилин мандатдин иеси хьун патал кьилди-кьилди кандидатри ваъ, партий­ри чпин арада бягьс чIугвазва. 20-августдилай абуру ачухдиз чпиз сесер гун патал таблигъат тухузва,  сечкичийрихъ галаз гуьруьшар тешкилзава.

РД-дин Халкьдин Собранидин депутатвиле кандидатар регистрация авунва.

Сулейман-Стальский райондай:

Вирироссиядин «Партия роста» политический партиядин Дагъустандин региональный  отделенидин сиягьра гьатнава.

Карчи Биярсланов Юсуп Русланович, вахтуналди кIвалахдик квачир Абдурагьманов Мегьамедрасул Мегьамедгьабибович.

ЛДПР политический партиядин Дагъустандин региональный отделенидин сиягьра гьатнава.

Вахтуналди кIвалахдик квачир Цицкиев Рустам Баширович.

«Россиядин Сад авунвай Зегьметдин фронт» политпартиядин Дагъустандин отделенидин сиягьра гьатнава.

Кьасумхуьруьн центральный больницадин «Тади куьмекдин» духтур Мегьтиханов Рагьим Жамалдинович.

«Россиядин ватанпересар» политпартиядин Дагъустандин отделенидин сиягьра гьатнава.

«Дагнефтегаз» ОАО-дин старший мастер Алдеров Алик Алибутаевич.

 

Кандидатрин гуьруьш

24-августдиз райондин актив РФ-дин коммунистический партияди Россиядин Федеральный Собранидин Госдумадин депутатвиле кандидатар яз регистрация авунвай Магьмуд Магьмудовахъ, Марат Аслановахъ ва и партияди ДР-дин Халкьдин Собранидин депутатвиле кандидат яз къалурнавай Гьамид-эфенди Нежведиловахъ галаз гуьруьшмиш хьана.

Анал КПРФ-дин патай Госдумадин ва ДР-дин Халкьдин Собранидин депутатвиле кандидатри чпин сечкийрилай виликан платформайрикай, 18-сентябрдиз кьиле фидай сечкийрин кьетIенвилерикай гегьеншдиз суьгьбетна, сечкичийрин патай хьайи суалриз жавабар гана.

 

Райадминисрацияда

Нубатдин совещанидал

DSC_0113.JPGАлай йисан 22-августдиз «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин администрацияда нубатдин совещание кьиле фена. Адан кIвалахда райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова, администрациядин Кьил Штибег Гьажимегьамедович Мегьамедханова, адан заместителри, администрациядин управленийринни отделрин начальникри, хуьрерин поселенийрин кьилери, общественный тешкилатринни къуллугърин руководителри, массовый информациядин такьатрин векилри иштиракна.

Совещание Н. Ш. Абдулмуталибова ачухна ва кьиле тухвана.

Совещанидал алай асул месэладай – «Районда гад кIватI хъувунин нетижайрикай ва къведай йисан бегьер патал зулун магьсулар цунин рекьяй вилик акъвазнавай везифайрин гьакъиндай» райондин хуьруьн майишатдин отделдин начальникдин заместитель Гьамидин Абдулкъафарова гегьенш рахунар авуна. Ада къейд авурвал, алай йисуз районда, санлай къачурла, 2000 гектардин майданрай техилар к1ват1 хъувуна, гектардин бегьерлувили 25-26 центнер тешкилзава. Кьилдин майишатрихъ ва арендаторрихъ мадни хъсан нетижаяр хьана. Къведай йисан бегьер патал хуьруьн майишатдин карханайра, КФХ-ра, ЛПХ-ра 1820 гектарда зулун магьсулрин тумар цун планламишнава. И кар патал 600 гектардилай виниз майданра цанар цанва, и кIвалах давамзава, гзаф майишатрихъ цадай тумарни бес кьадар ава.

Совещанидал школаяр цIийи кIелунин йисаз гьазур хьанвай гьалдин гьакъиндай РОУ-дин кьилин пешекар А. Асадулаеван, хуьрерин поселенийра сайтар ачухунин рекьяй тухузвай кIвалахдин гьакъиндай информационный агентстводин руководитель Ж. Асланован информацийрихъни яб акална ва жуьреба-жуьре маса месэлайризни килигна.

И месэлайрай совещанидал райондин администрациядин Кьилин заместителар тир Л. Оруджев, С.  Темирханов ва маса юлдащар рахана.

Совещанидин нетижаяр Н. Ш. Абдулмуталибова кьуна.

Асият Мирзалиева.

 

КIвенкIвечи карханайра

«ЦицIигъ»: мертебаяр ва дережаяр

result_image_big013316.pngЭцигунардайди, кIвалерин устIар. Зи фикирдалди, им виридалайни гьуьндуьр дережадин пешейрикай сад я. Неинки къенин девирда, гьакI вилик йисарани. ТуширтIа камалэгьли шаир Лезги Нямета кхьидачир:

ТиртIа са ферли кIвалерин

                                          устIар,

Хкаждай виниз зегьметди зи

                                            тIвар.

Йиф ийидай за югъ хьиз

                                    бахтавар,

Рагъ зи хиялдиз уртах

                                   хьанайтIа.

Эцигунардайди яз чпин тIварар зегьметди хкажнавай инсанар Лезгистандин шегьерра, хуьрера тIимил авач. Сулейман-Стальский районда кардик квай эцигунардай «ЦицIигъ» компаниядин генеральный директор Ражидин Тажидинович Агьмедов гьа ихьтин инсанрикай сад я. Ам кьиле авай коллективди неинки чи районда, гьакI адалай къеце эцигзавай дараматрикай, паркарикай, цIийикIа туькIуьр хъийизвай рекьерикай чаз фадлай хабар ава. Абурукай газетдиз макъала кхьидай фикир захъ фадлай авай.

- Я стха, вирида хьиз, зани зи хиве авай кIвалах я кьилиз акъудзавайди, вуч кхьида кьван газетда? – лугьуз, Ражидин Тажидиновича шумудни са сеферда разивал ганачир. Дуьз лагьайтIа, заз и сефердани вич алай чка са акьван чириз кIан тушир, кисна вичин хиве авай везифаяр кьилиз акъудунал машгъул Р. Т. Агьмедов «рекьел гъун» регьят акъвазнач. Ваъ, ваъ, кар-кIвалах вичелай гзаф ва устаддаказ алакьзаватIани, ам «зун, зун» лугьуз хуруз гъуд ядайбурукай туш. Ам гьакI вердиш хьанвай, и тегьерда уьмуьрдин рехъ давамарзавай инсан я.

Ражидин Тажидинович районда ва адалай яргъарани гзафбуруз мукьувай ва фадлай хъсандиз таниш я. Ада юкьван школа, 1986-йисуз Ростов шегьерда ракьун рекьерин транспортдин институт, 2004-йисуз Дагъустандин госуниверситетдин экономический факультет акьалтIарна. Зегьметдин рехъни рабочийвилелай башламишна.

- Жуван хайиди тир, чIехи шаир СтIал Сулейманан тIварунихъ галай район социальный, экономикадин ва маса рекьерай вилик фини, агьалийрин яшайишдин дережа хъсан хьуни чак шадвал кутазва, - лугьузва Р. Агьмедова. – Идак чи эцигунардай компаниядини вичин пай кутазва, гележегдани чна и кар давамда. Хуьрера эцигнавай, анагар гуьрчег къалурзавай общественный дараматар, паркар ва маса объектар акурла, гьакъикъатдани, гуьгьуьл шад жезва. АкI жезва хьи, анагар чна неинки агьалийриз къулайвилер хьун патал эцигнава, гьакIни чна абур къвезмай несилдизни аманат яз тазва. Дикъет гайила, гьакI язни я.

Чна Ражидин Тажидиновичахъ галаз «ЦицIигъ» компанияди эцигнавай объектрикай, тухвай маса кIвалахрикай, гележегдин планрикайни ихтилатар авуна. Абур гзаф я, вирибурукай рахайтIа, макъала яргъал фида. Зи фикирдалди, вири объектрикай рахунин са артух лазимвални авач: абур халкьдиз аквазва, чизва. Лугьудайвал, эцигунардай компаниядин дережаяр ва мертебаяр къалурун патал чаз макъалада  «ЦицIигъдин» гьунар тир, адан «гъиликай» хкатнавай са вад-ругуд объектдин тIвар кьаз кIанзава. Сифте нубатда Алкьвадрин хуьре Гьасан-эфендидиз 2009-йисуз эцигай музейдин тIвар кьаз жеда. Вичин сметадин къимет 25 миллион манат тир анаг къе райондин яржарикай садаз элкъвенва.

Алай вахтунда КIварчагърин хуьре саки 45 миллион манатдин къимет авай сагъламвилинни спортдин чIехи комплекс эцигунин кIвалахар кьиле тухузва. Лезги халкьдин кьегьал ва мерд хва Имам Музамудинович Яралиеван хзандин пулунин такьатралди эцигзавай анаг алай йисуз ишлемишиз вахкудайвал я.

Кьасумхуьрелай Вини СтIалдал физвай хъутIалар ва къекъуьнар квай рехъ татугай гьалда авай. 3 километрдин яргъивал авай и рехъ эцигунрин компаниядин махсус бригадади гьяркьуь хъувуна, ана асфальт цана, хаталувал авай чкайрилай цлар хкажна, хуларик турбаяр кутуна, аваданламишунин маса кIвала-хар кьилиз акъудна. Санлай и рекье 22 миллион манатдин кIвалахар тамамарна.

Лагьана кIанда, Р. Т. Агьмедовахъ галаз аваданламишунин рекьяй йигин еришралди виликди физвай хуьрерикай сад тир Вини СтIалдал фейила, чаз «ЦицIигъ» карханади тамамарнавай маса кIвалахарни акуна. ИкI, хуьруьн юкьвал агьалийри ял ядай хъсан парк тадаракламишна (1,5 млн.), куьгьне мискIин цIийикIа туькIуьр хъувуна, хуьруьн сурар элкъуьрна кIевирна, хуьруьн мулкуна авай пак чкаяр къайдадиз хкана…

- Ражидин Тажидинович, чаз авай делилралди, куь компанияди неинки хайи районда, гьакI адалай къецени эцигунрин рекьяй кIвалахар тухузва, и жигьетдай вуч лугьуз жеда? – суал гана за Р. Агьмедоваз.

- Дуьз я, чи карханади Кьиблепатан Дагъустандин хейлин районра эцигунар кьиле тухузва, - лагьана Р. Агьмедова. – Идани чи карханадин кIвалахдиз масанрани еке къимет гузвайди къалурзава. Мисал яз, чна Кьурагь райондин Штулрин хуьре авай пIирел зияратдиз къвезвай инсанар патал еке комплекс эцигна, аниз физвай рекьер къайдадиз гъана. Кьурагь ва маса районра тамамарнавай кIвалахар, эцигнавай дараматар мадни ава.

- Куь компаниядиз кIвалахра куьмекар гузвай, чпин такьатралди хуьрера спортдин комплексар, маса дараматар эцигзавай, аваданламишунин кIвалахар тухузвай кьилдин ксарикай вуч лугьуз жеда?

- Гьахьтин кьегьал, мерд, халкьдихъ ва хайи ерийрихъ рикI кузвай инсанарни авазва, абурукай яз сифте нубатда завай Имам Музамудинович Яралиеван тIвар кьаз жеда, - давамарзава ихтилат Р. Агьмедова. – ЧIехи, жумарт ва ачух рикI авай гьа касди район, республика ва халкь паталди авунвай ва ийизвай крар, кIвалахар виридаз чизва, гьавиляй абурукай зун рахадач. Чаз кIвалахда райондихъ рикI кузвай мад са кьегьал хцин – «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибован патайни лап еке куьмек ава. Ихьтин ватанперес рухваяр мадни ава. Заз райондин агьалийрин, чи карханадин коллективдин тIварунихъай абуруз чухсагъул лугьуз кIанзава.

Чаз малум хьайивал, алай вахтундани «ЦицIигъ» компаниядин гъиле эцигзавай са шумуд объект ава, планламишнавай кIвалахрин кьадарни гзаф я.

Вуна эцигзавай мертебаяр ва ви кIвалахдин дережаяр мадни кьакьан хьурай, «ЦицIигъ»! – лугьузва чнани.

Хазран Кьасумов, «Куьредин хабарар» газетдин экономикадин отделдин заведующий.

Шикилра: Р. Агьмедов; Алкьвадрал Гьасан-эфендидиз эцигнавай музейдин винел патан акунар.

 

Мергьяметлувилин къанунралди

Михьи рикIни ачух гъилер

unnamed (ასლი).jpg«Кавказ» федеральный шегьредилай Эминхуьруьз физвай 1500 метр рехъ капитальнидаказ ремонт тавуна саки 30 йис тир. Нетижада рекье цанвай асфальт гзаф чкайрилай ханвай, инлай-анлай ана фурар, лекъвер акъатнавай. И кар фикирда кьуналди, хуьруьн поселенидин администрациядин кьил Бейдулагь Къарибовахъ рекье акъатнавай фурарани лекъвера асфальт цан хъийидай фикир авай.

- И кар патал чна къир цIурурдай махсус пични гьазурна, герек маса къайгъуярни аквазвай, - лугьузва Б. Къарибова. – Амма нетижа масад хьана: рехъ лап чIуру гьалда авайди рагьметдиз фенвай вичин дах Муслим Асаханов фарикъат ийиз Махачкъаладай хуьруьз хтанвай карчи Шагьпазаз акуна. Мергьяметлувилин кIвалахралди фадлай гзафбуруз чизвай мерд, гъил ачух, рикI михьи кас тир Шагьпаз Асаханова и рехъ туькIуьр хъувун вичин хивез къачуна.

Лагьана кIанда, са куьруь вахтунда Ш. Асаханова неинки шегьредилай хуьруьз гьахьзамазди пуд куьче чара жезвай чкадал лезгийрин рикI алай шаир Етим Эминаз эцигнавай памятникдал кьван рехъ туькIуьр хъувуна, гьакIни хуьре са шумуд куьчеда акъатнавай фурар, лекъвер асфальт вегьена къайдадиз хкана. Санлай и кIвалахриз саки 130 агъзур манат пул акъатна. Гила и рекьяй физ-хуьквезвай инсанри Шагьпазаз чухсагъул лугьузва, Муслим Асахановаз рагьмет гъизва.

Дуьз кхьенай Рамазан Каитова: «Вичин дидед, бубад къадир авайди, Лугьуда хьи, я девлетар галайди».

Ихьтин баркаллу кардай Шагьпаз Асахановаз «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин руководстводини чухсагъул лугьузва.

 Хазран Кьасумов.

Шикилда: ремонт хъувунвай рекьин акунар.

 

«Сагъламвал» милли проект – уьмуьрдиз

Медицинада «куьлуь-шуьлуьяр» жедайди туш

DSC_9494.JPGМалум тирвал, федеральный законодательстводихъ галаз кьадайвал 2012-йисан 1-январдилай медицинадин идараяр республикадин балансдал хканва. ЯтIани, «Россиядин Федерацияда чкадин самоуправленидин кIвалах тешкилунин гьакъиндай» 131-нумрадин Федеральный закондихъ ва муниципальный райондин Уставдихъ галаз алакъалу яз агьалийриз медицинадин рекьяй куьмек гун райондин территориядал чкадин метлеб авай месэла яз амукьзава.

«Сулейман-Стальский район» муниципальный районда санлай «Сагъламвал» милли проект хьиз, «Хатасуз дидевал», «Сагълам аял», «Вакцино-профилактика», «Чахуткадихъ галаз женг» тайин метлебдин программаяр уьмуьрдиз кечирмишунин рекьяйни тайин кIвалах тухузва.

Лагьана кIанда, районда кардик квай медицинадин вири идарайрин к1валах муниципальный райондин Кьил Нариман Абдулмуталибован кьетIен гуьзчивилик ква.

ДР-дин здравоохраненидин министрдин 1-заместитель Фейзуллагь Гьабибулаев ДР-дин Кьилин патай районда куратор яз хьуни медицинадин идарайрин кIвалах хъсанаруниз куьмек гузвайдини къейд ийиз кIанзава.

Районда вичик 180 койкадин стационар, са сменада 200 кас кьабулдай мумкинвал авай поликлиника акатзавай центральный больница, Герейханован хуьруьн участковый больница, хуьрерин 9 врачебный амбулатория, 27 фельдшервилинни акушервилин ва фельдшервилин пунктар кардик ква.

Эхиримжи йисара ЦРБ-дин кьилин корпусда ва поликлиникада капитальный ремонтар кьиле тухванва, вич фадлай лап чIуру гьалда аваз хьайи инфекционный отделенида капремонтдин кIвалахар давам жезва. Чуьхверхуьрел, Герейханован хуьруьн 2-отделенида, НуьцIуьгъа ва Сайтархуьре ФАП-рин цIийи дараматар эцигна.

2015-йисуз тек са поликлиника капитальнидаказ ремонт авуниз 50 миллион манат пул акъатна, 2017-йисуз Герейханован хуьруьн участковый больница ремонт хъувун планламишнава.

Журналист-газетдин корреспондент яз, зунни мукьвал-мукьвал хуьрера командировкайра жезва. Анра сагъламвилин замин тир михьивилер хуьзвай, медработникар агьалийрин сагъламвал хуьнин къаравулда акъвазнавай гьалар ахтармишунни чи буржийрик акатзава.

И йикъарани зун са шумуд хуьруьн медицинадин идарайра хьана. Вичиз гьахълудаказ арифдаррин макан лугьузвай Алкьвадрин фельдшервилинни акушервилин пункт хуьруьн юкьвал, Гьасан-эфендидин музейдин патав, гва. Къецел аламаз чир жезва: дарамат гъвечIиди я. ФАП-дин заведующийдин везифаяр вахтуналди Марина Латифовади тамамарзава. Идалай вилик 20 йисуз ада Сардархуьруьн медпунктуна кIвалахна. 1983-йисуз Дербент шегьердин медицинадин училище акьал-тIарайдалай инихъ ада вичин пешедай зегьмет чIугвазва.

М. Латифовади чаз лагьайвал, ина 3 кас медработникри кIвалахзава. Санлай къачурла, абуру хуьре яшамиш жезвай 951 касдиз медицинадин рекьяй къуллугъзава.

- Хуьруьн агьалийрикай 189 кас аял хадай яшара авай дишегьлияр я, - суьгьбетдик экечIзава акушерка Тамила Гьуьсейнова. – Алай вахтунда кIвачел заланзавай 3 дишегьли ава. Абур чи гьар йикъан кьетIен гуьзчивилик ква.

ФАП гъвечIи-гъвечIи 4 кабинетдикай ибарат я. Анра дарискъал я, азарлуяр кьабулдай, абурун сагъламвал ахтармишдай гьич са жуьрединни шартIар авачирди гьасятда кьатIуз жезва.

Марина Латифовадихъ галаз ацукьна за суьгьбетар ийизвай кабинетда цларилай сувагъар алатнавай.

- ФАП авай дараматда ремонтрин кIвалахар тавуна гзаф йисар я, - чи суалдиз жаваб яз лугьузва М. Латифовади. – Я хуьруьн поселенидин администрациядихъ, я медработникрихъ дарамат ремонтдай мумкинвилер авач.

Гена, духтурри чаз лагьайвал, ФАП дарманралди таъмин я, абур райондин центральный больницадай хкизва.

Амай кIвалахарни гьич, бес идара ФАП тирди къалурзавай кьул кьванни къецел патай ракIарин кьилел алкIур тавун дуьз кар жезвани?...

Алкьвадрилай Кьасумхуьрел хкведайла чун Сийидрин хуьруьн фельдшервилинни акушервилин пунктунин кIвалахдихъ галазни таниш хьана. Анин заведующий Адимурсал Эседулаев кIвалахдин рекьяй гзаф йисарин тежриба авай, пешедал рикI алай медработник я. Ада 1970-йисуз Каспийск шегьердин медучилище акьал-тIарна, армиядин жергейра къуллугъна, 1973-йисалай А. Эседулаев сийидвийрин сагъламвал хуьнин къаравулда акъвазнава.

ФАП-да патронажный медсестра яз Санжа Тагьировади ва школьный медсестра яз Гуьлназ Къаибхановадини кIвалахзава.

Адимурсал Эседулаева чаз кIвалахдихъ галаз алакъалу тир ихьтин рекъемарни гъана: медработникри 1220 касдиз медицинадин рекьяй къуллугъзава, абурукай 21 са йисал къведалди, 268 кьве йисалай 14 йисал къведалди яшда авай аялар я, кIвачел залан дишегьлияр 10 ава. Абур, гьакIни агъсакъалар, набудар, «чернобылвияр» медработникрин кьетIен гуьзчивилик ква.

Ина пуд кабинет кардик ква, чаз акурвал, анра дар я. ФАП-да гъил-затI чуьхуьдай яд авач. Мадни чун мягьтеларай кар ам я хьи, духтурри кIвалахзавай дараматдин кIаникай къанав фенва. Лугьудайвал, муьгъ вацIун а пата ава…

«Чун агьалийрин патарив кIвалериз физва», «Хуьре яшамиш жезвай  гьар са кас чи  учетда  ава», «Чи гележег тир аялрин гьакъиндай чна кьетIен къайгъударвал  ийизва»… Ихьтин «адетдин» келимаяр чаз мукьвал-мукьвал ван къвезва. Гьайиф хьи, гзаф вахтара абур гьакъикъатдивай яргъа я.

Районда медицинадин идарайра ремонтрин кIвалахар тухунин лазимвал ава. Бязи ФАП-ар, медпунктар кутуг тавур, дарискъал ва куьгьне дараматра ава. Гьялна кIанзавай месэлаяр медицинадин хиле мадни ама.

Чаз лугьуз кIанзава хьи, медицинада «куьлуь-шуьлуьяр» жедайди туш. Гьавиляй талукь къуллугъри райондин медицинадин идарайра рехъ гузвай кимивилер арадай акъуддай серенжемар кьабулун чарасуз я. Им вахтунин, «Сагъламвал» милли проектдин истемишунни я.

Хазран Кьасумов, РФ-дин журналистрин Союздин член.


Гриппдизни  ОРВИ-диз акси яз

1.jpgАлай вахтунда ДР-дин здравоохраненидин министерстводи гриппдин ва ОРВИ-дин эпидемический сезондин кIвалахдиз гьазурвилер аквазва. Алай йисуз и азарриз акси яз республикадин 38 процент агьалийриз рапар яда. И рапарин сифте пай чи райондиз августдин вацра агакьда. Рапар агьалийриз милли календардин сергьятра аваз пулсуздаказ ва агьалийрин хушуналди гьакъидихъни яда.

Ругуд вацралай виниз яш хьанвай аялриз, социальный къуллугърин работникриз, транспортдин работникриз ва чIехи яшарин инсанриз рапар пулсуз яда. Амай къатарин инсанривай рапар чеб яшамиш жезвай чкайрин медпунктара ва райондин поликлиникада ягъиз жеда.

Сезондин вахтунда винидихъ тIварар кьунвай азаррик начагъбурун кьадар тIимил хьун патал духтурри рапар августдин вацран юкьварилай эгечIна, сентябрдин вацран юкьварал кьван ягъун меслят къалурзава. ГьикI лагьайтIа, иммунитет рапар ягъай са вацралай арадал къвезва.

Виликан йисара хьиз алай йисузни районда гриппдин ва ОРВИ-дин вилик пад кьун патай еке кIвалах тухузва.

       Райондин сайтдай.



 

«Ракъинин кагьрабаяр» кIватIзава

DSC_0108.JPGЭминхуьруьн агьалияр алатай асирдин 70-80-йисарилай инихъ уьзуьмчивилел машгъул жезва. Анин «Аламишинский» совхоздихъ 400 гектардив агакьна уьзуьмлухар авай, анрин гьар са гектардай гьар йисуз 80-100 центнер ва адалайни виниз ципицIар кIватI хъийизвай.

Перестройкадин тIегъуьн кIвенкIвечи и майишатдихъни галукьна: совхоз чкIана, уьзуьмлухар тар-мар хьана.

Районда уьзуьмчивал вилик тухунин муниципальный программа кардик акатунихъ галаз алакъалу яз и хуьрени менфятлу хел вилик физва, алай вахтунда хуьр элкъвена кьуд патахъай уьзуьмлухри кьунва.

2010-йисуз хуьруьн поселенидин территориядал инвесторди тешкилай «ЧIереяр» ООО-дихъ 160 гектарда уьзуьмлухар кутадай фикир ава, и кIвалах пландин бинедаллаз кьилени тухузва. Карханадихъ вилик йисара кутунвай ва «цIийи» хъувунвай 8 гектар уьзуьмлухарни ава. Анрай алай вахтунда ципицIар кIватI хъийизва.

Чун хуьруьн мулкунал кардик квай ва «ракъинин кагьрабаяр» кIватI хъувунин кIвалахар кьиле тухузвай са шумуд майишатдиз ва арендадин участокризни фена. Чаз акурвал, «Яхяев Н.» ва «Аллагьвердиев Г. А.»  лежбервилинни фермервилин майишатра, арендаторар тир Миламудин Мегьамедован, Нумрудин Ферзилаеван, Эльмира Агъамирзоевадин, Самурхан Гьамзатован ва маса участокрани ципицIар кIватI хъийизва.

- Алатай йисуз за кIвачихъ галай бегьердал атанвай уьзуьмлухрин гьар са гектардай 180 центнер ципицIар кIватI хъувурди тир, - лугьузва Гьажимет Аллагьвердиева. – ЦIи, гьайиф хьи, ахьтин тарифдин бегьер авач, ципицIриз мукьвал-мукьвал къвайи марфари зиянар гана.

Эльмира Агъамирзоевадин кIвачихъ 8 гектар уьзуьмлухар гала. Ада фад дигмиш жезвай сортарин ципицIар атIана гьа чкадал муьштерийриз маса гана.

Лежбервилинни фермервилин майишатра ва арендадин участокра ципицIар кIватI хъувунин карда рабочияр тир Н. Зангиев, З.Абдулаева, С. Къурбанова, В. Кьасумова  ва масабур тафаватлу жезва.

Хазран Кьасумов.

Шикилда: Н. Зангиева ципицIар атIузва.


 Менфятлу емиш

хзд0.JPGВичел элкъвей, какадин кIалубдиз ухшар пешер жедай, лацу рангунин цуьквер ахъайдай, цIувад метрдиз кьван кьакьандиз экъечIдай чуьхвер  таран ватан Греция я. Мумкин я, чуьхвер тар Кавказда Грециядилайни вилик малум тир.

Россиядиз чуьхвер тар геж гъана. ЦIуругуд лагьай виш йисара тарар Подмосковьеда акIурзавай. Алай вахтунда Россияда, кеферпатан районар квачиз, амай вири чкайра чуьхвер багълар кутазва. Йисан жуьреба-жуьре вахтара (гатун, зулун, хъуьтIуьн) дигмиш жезвай сортар авайвиляй, гьакI абур яргъалди хуьдай мумкинвал жезвайвиляй, чавай йисан кьиляй-кьилиз таза чуьхверрикай менфят къачуз жезва. Чуьхверрин дад ва абурук бедендиз менфятлу шейэр хьун чуьхверрин  сортарилай ва абур экъечIзавай чкадин шартIарилай аслу я.

Чуьхверрик 13 процент шекер, органический кислотаяр, ферментар, табагъ ийидай затIар, каротин, В1, С витоминар, фитонцидар, 25 процент клетчатка ква. Гьасилзавай чуьхверрин са кьадар пай кьурурзава, абурукай мураба, повидло, цукатар, мед ргазва.

 

 




Кьасумхуьрел ярмарка

DSC_0151.JPGКьасумхуьрел ва райондин чIехи маса хуьрериз «Ставрополь-Дагъустан» ярмарка эхиримжи йисара са шумудра атана. И йикъара ам мад чи райондиз мугьман хьана. Райондин центрадал алай В. И. Ленинан тIварунихъ галай майдан ярмаркадин иштиракчийри алишверишдин халис базардиз элкъуьрнава. Ярмаркадай муьштерийривай алукIдай парталар, кIвачин къапар, кIвалин къаб-къажах, гьар жуьредин недай продуктар ва маса шейэр маса къачуз жезва.

- Зун чIехи шаир СтIал Сулейманан тIварунихъ галай райондиз кьуд лагьай сеферда атанва, - лагьана чаз вирт маса гузвай Ставропольский крайдин Изобильный шегьердин агьали Екатерина Касьяновади. – Чун агьалийри хушвилелди кьабулзава, и кардал чун шадни я.

Ярмарка райондин центрадал и гьафтедин эхирдал кьван амукьда.

Текст кхьейди ва шикил ягъайди Хазран Кьасумов я.

 






Гьасан-эфендидин тухумдикай

Мукьвара Махачкъалада, «Илим ва Дагъустан» издательствода, Нурият Гьуьсейновадин Алкьвадар Гьасан-эфендидин тухумдиз талукь яз кхьенвай ктаб чапдай акъатна. Ктаб 7 паюникай ибарат я, ана четин гафарин словарь ва ишлемишнавай литература ганва.

Ктабда СтIал Сулейманан райондикай, адан баркаллу рухвайрикай, Гьасан-эфендидин тухумдикай, Алкьвадрал арифдардин музей эцигай кьегьал хва Имам Яралиевакай, Нариман Абдулмуталибов кьиле аваз райондин администрацияди тухузвай вафалу крарикай, алкьвадарвийрикай гегьенш материалар ганва.

Икьван къиметлу малуматар кIватIна, кIелдай касдин руьгь хкаждай, жуван ватанэгьлийрал дамах ийиз тадай и ктаб арадал гъайи, халкьдал агакьарай Нурият Гьуьсейновадиз чна аферин лугьузва.

                             Сажидин Саидгьасанов.

 

Эдебиятдин кимел

МУРАД

Къецихъ аязди атIузва. КIваляй экъечIдай ният тийиз, Эсли-де экуь дуьньядиз дакIардай килигзава.

- Пис вахт я, - лагьана ада. – Къван къванце акIидай.

- Къван къванце гьикI акIидайди я?

- ГьакI лугьуда ман и вахтуникай. Регъвер ацукьдай вахт я. Мал-къарадиз цурай экъечIиз кIан жедач.

Эсли-деди ухьт аладарна.

- ДекьейтIа, гатфариз и дакIардихъ буранар цада за, - хабарсуз куьтягьна ада.

КIарасар хъивегьна, пичинин кIане ацукь хъувуна.

                                       Гьажи Ильясов.