"...Словно пчела, собирающая душистый мед"
Шаирвал дишегьлидин пеше, кеспи туш, — икI лугьудайбурухъ галаз зун эсиллагь рази туш. Фазу Алиева, Ханбиче Хаметова, Седакъет Керимова…
Са и тIварар кьун, абурун къелемдикай хкатай эсерар кIелун бес я. Лугьуз жеда хьи, дишегьлидин къелемдикай хкатна, лацу чарчел къвезвай гьар са цIар рикIяй къвезвай фикир-хиял я, абур везинлу, сеслу, маналу цIарариз-шиирризни элкъвезва.
«Зун чIиж хьиз я вирт кIватIзавай атирлу, Цуькверикай гьим гуьрчег я – чирзавай. Зани кIватIна шикилар зи ватандин, Захъни, ингье, инсанриз гур вирт ава».
Вуж я ам, чIижре хьиз вирт кIватIзавай, ам инсанриз гузвай шаир? Куьне дуьз кьатIана, гьуьрметлу газет кIелза-вайди: вичин къелемдикай ихьтин гекъигунар авай цIарар хкатнавайди, мадни дуьз лугьун хьайитIа, вичин рикIин къеняй ихьтин келимаяр акъатайди чи гьуьрметлу шаир Пакизат Фатуллаева (Гьуьсейнова) я.
П. Фатуллаевадин тIвар эдебиятдал рикI алайбуруз фадлай ва хъсандиз таниш я. Ада вичин савадлу саки вири уьмуьр эдебиятдиз бахшна лагьайтIа, зун бажагьат ягъалмиш жеда.
Пакизат Бейдуллаевна 1948-йисуз Агъа Макьарин хуьре дидедиз хьана. 1966-йисуз ада Дагъустандин Огнидин дагъви рушарин школа-интернат акьалтIарна. Сифтедай Дагъустандин Государственный университетдин филологиядин факультет, гуьгъуьнлай Москвадин Максим Горькийдин тIварунихъ галай Литературный институт акьалтIарай П. Фатуллаева, ада вичи лугьузвайвал, «хайи халкьдин эдебиятдинни медениятдин кимивай яргъаз къакъатнач: шииррихъ галаз сад хьиз, прозадал, литературный критикадал машгъул хьана, хейлин йисара «Дагъустандин дишегьли» журналдин редактор яз, макъалаяр, очеркар кхьена, маса чIаларай жуван рикI алай авторрин эсерар лезги чIалаз элкъуьрна…».
ХупI гуьзел я гатфарин югъ!
Багъда къекъвез шад я зун
Къизилгуьллер хурув кьуна,
Мад кас авач, сад я зун...
ЭкъечIна зун багъдай фад-фад
Беневшаяр гъилеваз,
«Гьич садрани кьурач ибур!»-
Дерин фикир кьилеваз.
Столдал за эцигна кIунчI:
Гурай хци кIанидаз,
Гъурай вили беневшайри,
Анжах шадвал виридаз!...
«Беневша» баллададай къачунвай ихьтин дерин манадин шиирар дагъви рушан гъиликай садлагьана хкатнач. Гьеле школада кIелзавай йисарилай шиирар кхьиз башламишай адаз институтда къачур чирвилери ва журналдин редакцияда кIвалахдайла хьайи тежрибади екедаказ куьмекна.
П. Фатуллаевадин сифте шиирар Кьасумхуьруьн райондин «Коммунизмдин гатфар» газетдин чинриз 1960-йисара акъатиз башламишна.
Алай вахтунда Пакизат Бейдуллаевна уртах «Чешме», «Бубуйрин чуьл», «Дагъви рушар», кьилдин «Зи экуь кIвал», «Ишараяр» ктабрин ва «Эвел» пьесадин автор я. Адан лап хъсан шиирар 1987-йисуз Москвада «Современник» издательствода урус чIалал 25 агъзур экземплярдин кьадарда аваз акъудай «Горянка» («Дагъви дишегьли») ктабдани гьатнава.
Зи гъиле Махачкъалада «Мавел» ООО типографияда акъатнавай П. Фатуллаевадин «Ишараяр» ктаб ава. Ада Пакизат Фатуллаевадин 200-далай виниз шиирар, 76 рубаи, гьакIни шаирди фарс чIалай таржума авунвай Низами Генжевидин «Лейли ва Межнум» поэмадай кьилер, «Хциз ибрет», «Зул алукьзава, Лейли рекьизва» шиирар, Мегьсети-Хануман рубаияр, Хафизан гъезелар, урус, авар, осетин, чечен, табасаран, къумукь, ногъай чIаларай лезги чIалаз таржума авунвай Александр Пушкинан, Михаил Зайцеван, Заира Аминовадин, Фазу Алиевадин, Георгий Кайтукован, Раиса Ахматовадин, Мегьамед Атабаеван, Кадриядин ва маса авторрин шиирар гьатнава.
Ктаб кIелайла чун ихьтин фикирдал атана: Пакизат Фатуллаевадин эсерриз чIалан тамамвал, гьиссерин, гуьгьуьлрин гьакъикъивал, поэзиядин такьатрин цIийивал ва тазавал хас я.
Пакизат Фатуллаева инсан, шаир я, амма гьихьтин? И суалдиз адан шииррай къачунвай цIарарай жавабар жагъизва: «Зун – са рагъ я, зун – гатфарин гуьгьуьл я», «Шалбуз дагъ я зи илгьамдин булах», «Шем я зун Яран йифиз чIередилай акъуднавай цавухъди»…
Шаир дишегьлиди уьмуьрда халкьдихъ галаз санал камар къачузва, ада халкьдин ацукьун-къарагъун, абурун гьал-агьвал кьатIузва. Килиг садра чи йикъарин са бязи «ханарин» крар, кIвалахар, амалар акурла П. Фатуллаевади вуч кхьизватIа:
Цавун патаз яр акъатна,
Хар акъатна, агъургъан хьиз:
Пака жинжи гар акъатда,
Харж хчалдай яхул хан хьиз.
Ни лугьуда чи патара
Харж хчалдай ханар амач?
Ханар ама, а ханариз,
ТIуб юзурдай чанар амач.
Пакизат Фатуллаева, дишегьли-шаир яз, тIебиатдин гуьрчегвилел, цуькверал, чар булахрал, хайи ерийрал, «май къведалди цуьк авур пIинидин тарцелни», «куьлуьз къвазвай марфадални», «ипекар хьиз аквазвай мирги гъаларални», «чиг аламай беневшайрални», «таран кIаник квай хъипи пешерални» ашукь я.
«Зи гьар са цIар бубу хьана чуьлда хьуй!» — кхьизва П. Фатуллаевади вичин «Бубуйрин чуьл» шиирдин эхирдай.
«Ишараяр» ктабдин сифте гафуна шаирди кхьизва хьи, «Жуван халкьдин гъилин ва я руьгьдин къазанмишунрик са гъвечIи пай хьайитIани кутаз алахъай инсанди вичин уьмуьрдал разивал гьиссда».
Завай лугьуз жеда хьи, Пакизат Фатуллаевадин шииррин гьар са цIар инсанрин рикIе бубу цуькведиз элкъвезва, гьавиляй адавай вичин уьмуьрдал разивал ийизни жеда.
Юбилей мубарак авуналди, чаз Пакизат Фатуллаевадихъ мягькем сагъламвал, руьгьдин кIубанвал, яратмишунрин рекье мадни еке агалкьунар хьана кIанзава.
Хазран Кьасумов
Источник: газета "Кюринские известия" № 35 от 01.06.2018г.