Новости

Айдин Балабеков о благих делах Сиражудина Альдерова

67.PNG

Рагьметлу кьуланстIалви АЛДЕРОВ Сражидин Къадировичакай чи хуьруьн
М.Калининан тIварунихъ галай зурба совхоздин директор хьайила, ада халкьдин дуланажагъ хъсан хьун патал, вичин чанни гьайиф татана, зурба зегьметар чIугунай. Ада хуьре ва районда чпикай агъадихъ лагьанвай дараматар эцигнай, кIвалахар авунай.
Чи хуьруьн мулкуник акатзавай Зардиян лугьудай чкада ада лап чIехи майданра уьзуьмлухар кутунай. И сергьятда ада Кьиблепатан Дагъустанда
виридалайни екеди тир чехирар хкуддай завод ва рабочияр яшамиш жедай, столовойни галай общежитидин дарамат эцигнай. И заводда Сражидин Къадировича чехир бутылкайра цадай линияни кардик кутунай. Ада са шумуд виш гектарда емишрин багълар кутунай. Зардиянда ада хъуьтIуьн вахтунда хипер, малар хуьдай, гьакIни къушарин фермаярни эцигнай. Рабочияр хуьряй кIвалахал гъиз хутахдай автомашин къачунай.
Чи хуьре ва патаривни Сражидин Къадирович директор тир девирда агьалийрин дуланажагъ хъсанарунихъ элкъуьрнавай хейлин маса кIвалахар авунай. Хуьруьн юкьвал алай кIунтIал ада Кьиблепатан Дагъустанда виридалайни еке Культурадин кIвал эцигнай. Ина 640 кас гьакьдай кинояр къалурдай зал, спортзал, библиотека, аптека ва маса кIвалер авай. Культурадин кIвал безетмишун патал Алдеров Сражидина, совхоздин патай пул гана, Эрменистандай, Азербайжандай, Москвадай художникар гъана, абурув суьретар ягъиз туна, цларикай куьрсарнай. Залрин къаварикай ада къизилверякьнавай люстраяр куьрсарнай. Хуьруьн юкьвал алай майдандал ада совхоздин 2 мертебадин контора, школа, халичаяр храдай фабрика, Культурадин кIвал хъуьтIуьн вахтунда чими авун патал котельная ва Михаил Иванович Калининан барельеф алай постамент эцигнай.
Хуьруьн къене ва Гьелегуьн тIвар алай участокда ада машинринни тракторрин станцияр арадал гъанай, хуьре пекарня, гьамамар эцигнай. Хуьруьн къене ва Зардиянда Сражидин Къадировича, Грециядай, Осетиядай устIарар гъана, къван тунвай рекьер туькIуьрнай. Кпул ятар лугьудай чкада рагьметлуда ял ягъиз атай мугьманриз кIвалер эцигнай. Абурукай гила “Кпул ятар” тIвар алай санаторий хьанва. Гьихьтин емишри ва техилри гзаф бегьер гудатIа чирун патал Сражидин Къадировича тежрибаяр тухудай участок кутунай. Кпул ятарин сергьятда ада фермаярни рабочийриз общежитияр, Гьелегуьндани гамишриз, калериз, хипериз, верчериз кьилди фермаяр эцигнай.
Сражидин Къадировичан девирда чи совхозда 800 гамиш, 1500 кал, 12000 лапаг, 226 балкIан авай. Кпул ятарин сергьятдилай башламишна, хуьруьв агакьдалди авай мензилда ада парк кутунай. Совхоздин патай стипендия гана, рагьметлуда са шумуд касдив вузра кIелиз тунай, Вини СтIалдални Кьулан СтIалдал аялрин бахчаяр эцигнай. Зи гъвечIи стха, Ростовда кIелзавай студент Назир бедбахтвилелди кечмиш хьайила, ада чи дахдиз, виридаз тарсар гайи муаллим я лагьана, совхоздин патай 300 манат пул ганай. Зун аспирантурадиз гьахьай 1970-йисуз рагьметлуда заз, Москвадай хъша лагьана, кIвал эцигдай 14 сотых чилни, Москвадай хтана хъфидай рекьин пулни ганай.
Чи хуьре 1916-йисуз хуьруьн бегдин гадайри эцигай 2 мертебадин школа авай. Анихъ 4 гектардин участокни галай. Ана биологиядин ва ботаникадин муаллимри аялриз тарсар гудай, къелемриз тIурар гуз, набататрихъ, цуькверихъ гелкъвез чирдай. И участокда хьайи техилар, емишар муаллимриз ва етимриз пайдай. Демократар лугьудайбуру анаг маса гун патал а школадиз цIай яна, дарбадагъна. И ксар, гьелбетда, я Америкадай, я маса яргъал уьлквейрай атайбур туш, чи хуьруьн ва райондин агьалияр я. Гила чи хуьруьн школа тежрибадин участок галачиз са чархал эцигнава.
Советрин уьлкве чукIурайдалай гуьгъуьниз хуьруьн зурба хазинайрикай са
шейни амач. Гамишар, калер, хпер гьиниз фенатIани чизвач ва абур чирдай органарни амач. Нальчикдин мясокомбинатдиз маса гайи 226 балкIан, Агъулай хкведайла чархалай аватна лагьана, тапан актар кхьена. Винзаводдин алюминийдин цистернаяр атIана, Избербашдиз тухвана, гьанай Туьркиядиз маса гана. Культурадин кIвалин люстраяр, суьретар, диванар, стулар чуьнуьхайдалай гуьгъуьниз адаз цIай яна, халичайрин фабрика кана, МТС-да авай машинар ва тракторар маса гана, гьамам, пекарня дарбадагъна.
Эхирдай чпин гелер квадарун патал “чапхунчийри совхоздин конторарни
кана, котельная ва фу чрадай цехни кукIварна. Гила чи хуьруьн юкьни-юкьвал, конторарни Культурадин кIвал алай чкадал, Михаил Калининан са барельеф алама.
Хуьруьн вири жемятдин чилер сад хьиз пайда лагьанвай икьрар кьилиз акъуд
тавуна, са шумуд касдиз, Магьмутрин садакьа хьиз, пайна са бязибуру 49 йисан къене арендадиз къачунвай чилера, са зегьметни чIугван тийиз, вергерни къалгъанар экъечIнава. Я милициядивай, я прокурорривай вири халкьдин девлетар тарашайбурукай садни жагъуриз хьанач. Са чи хуьруьн элдиз икьван азабар, зиянар гайи демократар лугьудайбуру яраб вири уьлкведиз гьикьван зиянар ганатIа?!
* * *
Чи чIехи буба Гьажибалади катраз 2 шараг жедайди я лугьудай. Чи хуьруьн
халкь патал гзаф зегьметар чIугур рагьметлу Алдеров Сражидиназни вич хьтин, яни катраз ухшар 2 хва ава. Абурукай садан тIвар Алдер, муькуьдан тIвар Муслим я. Алдер, медицинадин институт куьтягьна, духтур я. Муслим, хуьруьн майишатдин институт куьтягьна, аграном я. Вичикай хуьруьн кьил хьанвай ада, бубади хьиз, халкь патал зегьметар чIугвазва. Ада хуьруьн са шумуд куьче гьяркьуь авуна, къир цана, халкьдиз хъвадай яд хьун патал булахар туькIуьрна, са шумуд рекьик турбаяр кутуна, яд гузвай къанав
ремонтна ва хийирлу маса жуьреба-жуьре кIвалахар кьиле тухузва. Адаз и карда Сулейман-Стальский райондин кьил Нариман Шамсудиновичани куьмек гузва. Чухсагъул вичизни, вичин куьмекчийризни. Аллагьди чпиз сагълам чанарни бахтлу уьмуьрар гурай.

"Лезги газет"


Количество показов: 1631
16.11.2016

Возврат к списку


Cannot find 'template_yashare' template with page ''