Гасрет Алиев Герой Советского Союза из с. Хнов
«Жегьил коммунист, лезги Гьасрет АЛИЕВА какахьай кукIунра фашист тергна, немсерин пулемет кьуна», - кхьизва вичин ктабда Советрин Союздин Маршал Родион Малиновскийди. И викIегь дагъустанви Ахцегь райондин Хинерин хуьряй тир.
1943-йисуз къизгъин ягъунра Гьасрет Алиевни авай са десте разведчикри не¬мсерин кьетIи 11 гьужум алудна. Гьа и йисан 1-ноябрдиз дагъустанвидиз Ленинан орден, “Къизилдин Гъед” медаль ва Со¬ветрин Союздин Игит лагьай тIвар гана.
Советрин аскерри, халкьди дяведа гьич инсандин фикирдизни текъведай хьтин аламатдин къагьриманвилер къалурна. Игитвал - им ахлакьдин, руьгьдин, рикIин эмир я. Четин, кIеве гьатай шартIара жуьрэтлувал, викIегьвал къалурун - им адетдин уьмуьрда инсанвал, мердвал къейд авун лагьай чIал я. Гьа и кар тестикьарзава Ватандин ЧIехи дяведин Игитрикай сад тир Гьасрет Агъаевич Алиеван уьмуьрдини.
1922-йисуз кьакьан дагъдин хуьре дидедиз хьайи Гьасрет Алиеван уьмуьрдин рехъни гзаф дагъвийри хьиз башламишна: гзаф аялар авай хзан, лап гъвечIизамаз зегьмет чIугун, вичин хушуналди 1942-йисуз фронтдиз рекье гьатун. Запасдин полкуна са куьруь вахтунда чирвилер къачур аскер сифтегьан ягъунрик Моздокдин патав кьиле фейи женгера экечIна. Ина викIегь дагъвиди алакьунар къалурна. Кавказдиз гьахьунин чалишмиивилер авур гзаф кьадар фашистар Алиеван пулеметдин цIу алугарна.
Ада Туапседин патав гьужумдикай хуьдай четин женгер физвай Сочидин дагъдин гирве хуьзвай женгера иштиракзавай. Душманди кьетIен кьакьан чкадал гьар гьикI хьайитIани экъечIдай чалишмишвилер ийизвай. Вири къуватар ишлемишуналди тухузвай женгина Гьасретал хер хьана. амма ягъунрикай хкечIнач. Анжах женгинилай гуьгъуьниз, залан хер хьанвай аскер далудал вегьена, юлдашри санитарар авай тамуз хкана. Сагъ хъхьайдалай гуьгъуьниз Гьасрет Алиев душмандин дагъларин стрелковый кьушунрихъ галаз женгер тухузвай альпийский отряддиз рекье туна. Алиева гуьгъуьнлай рикIел хкизвайвал, гьа ина ада Ватан гьихьтин хаталувилик кватIа, кьетIендиз гьиссна. Гь. Алиев вичин тIалабуналди разведротадиз рекье туна. ИкI, адан женгинин цIийи биография башламиш хьана.
Разведчик Алиеван алакьунар Кубань азаддай женгерани акуна. НацIарай экъечIиз, разведчикри, хуьрериз, станицайриз гьахьиз, душмандал гуьллейрин хар къурзавай.
Са сеферда 40 аскер садлагьана са хуьруьз гьахьна ва ам асул къуватар агакьдалди хвена. Старший сержант Али¬еван отделениди Гитлеран 50 гъилибан есирда кьуна. Ина къалурай кьегьалвиляй Гьасрет Алиев Яру Гъед ордендиз лайихлу хьана.
Днепр патал женгер кьиле физвайла, разведчикар вацIун муькуь патаз сифте яз экъечIунин ва плацдарм кьунин лазимвал атана. Сошиновка районда Днепрдилай сифте яз элячIиз кIанзавайбурун арада Алиевни авай. Дестедин кьиле взводдин командир, лейтенант С. Шпаковский акъвазна. 25-сентябрдин йифиз аскеррин са гъвечIи десте кьве луьткведа аваз вацIун эрчIи патан къерехдиз рекье гьатна. Душмандин тупарин гужлу цIук кваз разведчикрин луьтквеяр 925 метр мензилдиз фена.
Кьиблединни рагъакIидай патан фронтдин виликан командующий, Советрин Со¬юздин Маршал Р. Малиновскийди вичин «ЧIехи гьужумда» тIвар алай ктабда а чIаван вакъиайрикай кхьизва: «Чи десантди ихьтин жуьрэтлувилелди майдан кьун гуьзлемишзавачир немсери къулухъди чIугуна. Немсерин теспачавиликай менфят къачуна, Гьасрет Алиева какахьай женги¬на фашистривай пулемет къакъудна, гьадалди хейлин фрицар тергна. ВацIун къерехдин са кьадар чка азадна. Плацдарм патал гьужумрин вад лагьай юкъуз Алиевал хер хьана. Далу патаз хъфин теклифайла, ада жаваб гана: «Заз виликди физ кIанзава». Анжах кьвед лагьай сеферда хер хьайила, ротадин командирдин приказдалди ам далу патаз рекье тунай».
Днепрдал къалурай къагьриманвиляй лейтенант Шпаковский кьиле авай разведчикрин дестедин аскерриз 1943-йисан 1- ноябрдиз Советрин Союздин Игитвилин тIвар гана. Чи ватандашдив и хабар госпиталда агакьнай.
Советрин Союздин Игит Гь.Алиева сагъламвал мягькемар хъувурдалай гуьгъуь¬низ Ясско-Кишиневский, Одесса патал женгера иштиракна. Амма ахъа хъхьай хире тамамвилелди сагъарун истемишзавай. ИкI, разведчикрин - днепровцийрин рекьер - хуьлер инлай чара хьана. Гзаф йисар алатайла, 1980-йисан сентябрдиз Сергей Петрович Шпаковскийдин ва Гьасрет Агъаевич Алиеван арада гьиссерал чан хкай гуьруьш кьиле фенай. Ватандиз хтай жегьил офицерди вичин вилик чIехи планар эцигна. Сифте ада Ахцегь районда партиядин райкомдин сад лагьай секретарвиле кIвалахна. Ахпа адал Рутул район хкажун тапшурмишна. Адан дустарин гафаралди, ам лап хъсан администратор, тешкилатчи тир. ГьакI тирвиляй ада республикадин Верховный Советдани кIвалахна. Гьасрет Алиев гьамиша вичин халкьдиз вафалу хьана. Хинерин колхоздиз адан тIвар гана. Хайи хуьруьн са куьче ва ада кIелай школа Гь.Алиеван тIварцIихъ яна.
Гьасрет Алиев 60 йис тамам жедалди яшамиш хьанач. Ада, гзаф чиновникри хьиз, вичин аялриз девлетар ва чIехи къуллугърин чкаяр ваъ, инсанвал ва мергьеметлувал ирс яз туна.
"Кюредин хабарар" №74, 2017г.